Każdemu zdarza się mówić nieprawdę… Dzieciom zdarza się oszukiwać częściej, bo wielokrotnie nie zdają sobie one sprawy z tego co jest prawdą, a co fikcją. Nie warto zatem karać dzieci za drobne kłamstewka. Warto jednak wiedzieć w jaki sposób i w jakiej sytuacji reagować. Zapraszamy do lektury drugiej części tekstu Marty Cygan – psychologa Akademii Zdrowego Przedszkolaka.

[Pierwsza część artykułu]

Małe dziecko – małe kłamstwo. Jak reagować?

Kłamstwo małego dziecka, czyli kłamstwo pozorne, jest uwarunkowane różnymi czynnikami wynikającymi z braku rozgraniczenia rzeczywistości od fikcji. Dlatego zachowajmy spokój i delikatnie wyprowadzajmy dziecko z błędu, bez sztywnego narzucania mu tego, co faktycznie jest prawdą, a co nie. Dziecko samo z biegiem czasu odkryje, gdzie kończy się świat bajek, a zaczyna świat rzeczywisty. Nigdy nie karz dziecka za żywą, bujną wyobraźnię, ale nie wmawiaj mu też czegoś, co nie istnieje lub nie może się spełnić (np. „jeśli będziesz tak mówił, to ten smok z bajki przyjdzie i Cię zje”).

Starsze dziecko – dlaczego kłamie?

Badania nad komunikacją pokazały, że dorośli kłamią średnio 13 razy w tygodniu. Kłamanie to zdolność, której dzieci uczą się, podobnie jak wszystkich innych umiejętności, obserwując otaczających je opiekunów.Podobnie jak w życiu dorosłych, jedne kłamstwa mogą służyć unikaniu czegoś i pojawiają się w sytuacji zagrożenia - jest to kłamstwo obronne. Drugie pomagają w osiągnięciu czegoś, co dziecko pragnie zdobyć dla siebie - jest to kłamstwo dążeniowe.

Kłamstwo obronne podyktowane jest najczęściej:

- strachem i lękiem przed karą

- chęcią uwolnienia się od obowiązków

- obawą przed ujemną oceną otoczenia

- chęcią ochrony innych

Kłamstwo dążeniowe ma na celu:

- chęć zwrócenia na siebie uwagi, np. poprzez wzbudzenie litości

- potrzebę zaimponowania innym

- manipulowanie, np. symulowanie bólu

Jak postępować z małym kłamczuszkiem?

- Ułatwiaj dziecku trzymanie się zasad – unikaj sytuacji zbyt trudnych dla niego, czyli nie wódź go na pokuszenie.

- Wynagradzaj prawdomówność, zwłaszcza jeśli powiedzenie prawdy dużo dziecko kosztuje, np. jeśli wie, że za przyznanie się może je spotkać kara.

- Nie utożsamiaj dziecka z jego zachowaniem. Daj dziecku jasno do zrozumienia, że nie akceptujesz jego zachowania, a nie jego samego.

- Nie wymagaj perfekcji. Nikt nie jest doskonały, a dzieci kłamią czasem, by uniknąć krytyki. Błędy to nic złego - dzięki nim możemy się czegoś nauczyć.

- Dostosuj oczekiwania i wymagania do wieku dziecka, spokojnie przypominaj o zasadach, wystrzegając się rozwlekłych przemówień i odwoływania się do zbyt abstrakcyjnych przykładów.

- Konsekwentnie egzekwuj ustalone zasady.

- Powiedz, że im częściej twoje dziecko kłamie, tym trudniej jest mu wierzyć, gdy mówi prawdę.

- Przede wszystkim pilnujmy, abyśmy sami nie kłamali – opiekunowie, którzy okłamują w obecności dzieci uczą je tego, że kłamstwo jest akceptowanym zachowaniem. Warto, więc starać się dać dzieciom dobry przykład.

Marta Cygan, psycholog, zespół Akademii Zdrowego Przedszkolaka