Rozpoczął się czerwiec – ostatni miesiąc roku edukacyjnego. Jest to czas, gdzie spora część aktywności przedszkolnej i szkolnej dzieci przypada na różnorodne wyjścia poza teren placówki, tj. wycieczki, czy spacery. 17 czerwca obchodzimy Dzień Pustej Klasy - święto zainicjowane w 2012 roku przez brytyjskich nauczycieli, którego celem jest popularyzacja edukacji na świeżym powietrzu.

Czy zdajemy sobie sprawę, jak istotne jest stwarzanie dzieciom możliwości aktywnego spędzania czasu właśnie poprzez udział w wycieczce? Psychologowie zauważają u współczesnej młodzieży i dzieci, pogłębiający się problem niechęci do aktywności innej niż przy użyciu urządzeń nowej technologii (smatfon, tablet, komputer). Dlatego, tak znaczącą kwestią jest, aby rozbudzać u dzieci – już od najmłodszych lat – zaciekawienie tym, co nas otacza. Zwłaszcza, że małe dzieci mają duże potrzeby poznawcze, zadają mnóstwo pytań i najlepiej chłoną wiedzę.

Małe dzieci – spacer i poznawanie otoczenia

U najmłodszych dzieci podstawą aktywności, poza salą przedszkolną, powinny być spacery. Są one nie tylko formą odpoczynku, ale także mogą i powinny pełnić funkcję edukacyjną, wzbogacającą doświadczenie dziecka. Spacer to doskonała okazja do poznawania świata przyrody, roślin i zwierząt. Jednymi z podstawowych celów kształcenia na etapie przedszkolnym i wczesnoszkolnym (klasa I – III) są: wyposażenie dzieci w wiedzę przyrodniczą, przygotowanie ich do życia w zgodzie z otaczającą naturą oraz wypracowanie umiejętności dbania o nią (Rozporządzenie Ministra Edukacji z dn. 30 maja 2014 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół).

W życiu małego dziecka to przyroda jest często źródłem konkretnych wiadomości i tych radosnych przeżyć, które zapamiętuje na całe życie. Codzienny pobyt dzieci na powietrzu przez cały rok, to przede wszystkim nauka dostrzegania różnorodnych zjawisk atmosferycznych, a z czasem przyzwyczajeń do bardziej systematycznych obserwacji otaczającej przyrody.

Starsze dzieci – wycieczki i wyjazdy

Wycieczka przedszkolna jest organizacyjną formą nauczania i wychowania uznaną przez większość pedagogów. W odróżnieniu od innych form pracy z dziećmi, tzn. zajęć i zabaw dowolnych oraz zajęć obowiązkowych, odbywa się okazjonalnie. Wycieczką nazwać możemy każde zorganizowane i celowe wyjście z codziennego otoczenia i jest ono z góry zaplanowane.

Spacery i wycieczki - jakie niosą ze sobą korzyści dla dziecka?

U dzieci charakterystyczną cechą jest naturalna, wrodzona aktywność poznawcza. Proces nabywania wiedzy i umiejętności przez dzieci nie odbywa się w sposób bierny. Dziecko podczas uczenia się musi być aktywne. Jego nauka wynika z eksperymentowania, odkrywania i praktycznego działania. Jak głosi powiedzenie – lepiej raz coś zobaczyć niż dziesięć razy o tym przeczytać czy usłyszeć. W związku z tym, wycieczki oraz spacery zaliczyć można do najskuteczniejszych środków dydaktycznych, nazywanych także często pomocami naukowymi.

Wycieczka i spacer - zalety:

- pozwala na bezpośrednie obcowanie ze środowiskiem, naturalnym otoczeniem;

- jest źródłem trwałych wrażeń i spostrzeżeń niezbędnych do kształtowania się myślenia, pamięci, uwagi, tworzenia pojęć;

- pozwala doświadczać rzeczywistości wielozmysłowo – słucham, patrzę, badam, doświadczam, kojarzę fakty i organizuje tę wiedzę w zespół doświadczeń o świecie;

- rozbudza zainteresowania, ciekawość poznawczą;

- wyrabia wrażliwość na piękno;

- wyzwala pozytywne emocje – radość, zadowolenie, ciekawość;

- pozwala na integrację w grupie rówieśników;

- wpływa na formowanie się postaw moralnych i zachowań społecznych dzieci, np. kulturalnego zachowania się w miejscach publicznych, używanie zwrotów grzecznościowych;

- uczy dziecko właściwego zachowania wobec kolegów, dorosłych, z którymi przebywa w trakcie wycieczki;

- wykształca stosunek do świata przyrody, wytworów pracy ludzkiej;

- daje możliwość wyrobienia orientacji w terenie, nabywania określonych umiejętności i kształtowania nawyków;

- wpływa na kształtowanie uczuć patriotycznych - poczucia dumy narodowej, wytwarzania więzi dziecka ze środowiskiem, w którym żyje.

- zaspokaja naturalną potrzebę ruchu – wpływa korzystnie na rozwój fizyczny;

- odpręża układ nerwowy - przyczynia się do rozładowania emocji, agresji, napięć fizycznych, hartuje, rozwija sprawność i zręczność.

Dobra wycieczka – ważna rola wychowawcy

Każda wycieczka powinna być:
- dobrze przygotowana,
- odpowiednio zorganizowana i przeprowadzona,
- wielostronnie wykorzystana na zajęciach.

Dzieci przed wyruszeniem na wycieczkę, powinny wiedzieć co mają zobaczyć, usłyszeć, poznać, umieć przeprowadzić obserwację, chcieć poznać wybrane środowisko. W planowaniu wycieczki ważne jest ich dobre przygotowanie nie tylko od strony motywacji poznawczej, ale również od strony zdyscyplinowania dzieci, wdrożenia do przestrzegania regulaminu zachowania się na wycieczce.

Wiosna i zbliżające się lato sprzyjają wyjazdom na wycieczki. Korzystajmy zatem z aktywnych metod nauczania, zapewniając naszym wychowankom oraz dzieciom wszechstronny rozwój ich osobowości. Niech dzień 17 czerwca, czyli we wstępie wspomniany Dzień Pustej Klasy, będzie pretekstem do takich działań.

Opracowanie: Marta Cygan, psycholog, zespół Akademii Zdrowego Przedszkolaka