Rodzice często zadają te pytania sobie, nauczycielom i specjalistom. U tych ostatnich szukają pomocy w wychowywaniu swoich zdolnych, uzdolnionych, a czasem wręcz utalentowanych dzieci. Nie ma specjalnych metod wychowywania dzieci zdolnych, jednak warto zastanowić się, jak zadbać o to, aby takie dzieci jak najbardziej harmonijnie mogły się rozwijać. Im wcześniej zaczniemy obserwować wszelkie przejawy ciekawości i zainteresowań dziecka, tym bardziej świadomie będziemy uczestniczyć w procesie kształtowania się jego uzdolnień.

Wiek przedszkolny to okres, w którym ujawniają się różne uzdolnienia. Należy je jak najwcześniej rozpoznać i rozpocząć pracę na ich rozwijaniem. Najwcześniej pojawiają się zdolności matematyczne i artystyczne, zwłaszcza muzyczne i plastyczne. Aby rozwijać zdolności intelektualne dziecka, należy mu zapewnić swobodę dorastania - pozwolić na swobodę poruszania się, obserwowania, dotykania, odkrywania itp. Dlaczego? Ponieważ doświadczenia te kształtują rozwój umysłowy dziecka.

Zdolności możemy podzielić na trzy rodzaje:

• Zdolności ogólne – pozwalają uczyć się w zakresie wiedzy teoretycznej. Utożsamia się je z inteligencja ogólną definiowaną jako ,,…zdolność do uczenia się, ogólną zdolność do rozwiązywania nowych zadań i problemów…” ( Lewowicki ).

Dzieci o takich zdolnościach wykazują lepsza pamięć, dużo wcześniej niż rówieśnicy chodzą, mówią, czytają, a także posiadaj umiejętność posługiwania się wcześniej opanowanym materiałem.

• Zdolności kierunkowe – wiążą się z określoną sferą aktywności. Określane są jako zdolności ,,do czegoś”, do pewnych rodzajów czy dziedzin działalności (np. muzycznej, plastycznej, literackiej).

Zdolności te obserwujemy już u bardzo małych dzieci.

• Zdolności twórcze – przejawiają się w umiejętności tworzenia rzeczy nowych.

Już na poziomie działalności przedszkolnej należy szukać dzieci uzdolnionych. Wielu psychologów i pedagogów akcentuje, iż wczesne rozpoznanie zdolności dziecka i rozpoczęcie pracy nad ich pobudzaniem powinno stać się pierwszoplanowym zadaniem nauczyciela.

O dziecku zdolnym mówimy, kiedy występuje korelacja trzech czynników. Po pierwsze dziecko musi być obdarzone zdolnościami specjalnymi, np. muzycznymi, plastycznymi, poznawczymi, wysokim intelektem. Po drugie, musi mieć motywację, chcieć coś robić w życiu, być ciekawe świata, szukać. Po trzecie, potrafi myśleć twórczo.

Jak rozpoznać zdolne dziecko?

Obserwując przedszkolaka można już zauważyć pewne typowe cechy jego funkcjonowania, które wskazują, że prawdopodobnie mamy do czynienia z dzieckiem zdolnym: 
•    Dziecko łatwo zapamiętuje i uczy się nowych rzeczy, np. wierszyków, piosenek.
•    Zadaje dużo pytań, jest zainteresowanie swoim bliższym i dalszym otoczeniem.
•    Próbuje zrozumieć różne zjawiska, postępowanie ludzi (dlaczego? w jaki sposób?).
•    Posiada umiejętność wnikliwej obserwacji, jest spostrzegawcze.
•    Lubi zadania umysłowe, chętnie je wykonuje (czasem są to ewidentnie rozrywki ponad wiek dziecka, np. mali szachiści).
•    Potrafi przez dłuższy czas być skupione na tym, co je interesuje.
•    Wymyśla nowe zabawy, gry, opowieści.
•    Ma ciekawe, abstrakcyjne pomysły, bogatą wyobraźnię
•    Wyraża siebie poprzez prace plastyczne, muzykę, taniec i itp.
•    Jest dość niezależne, potrafi bronić swoich racji. 
•    Około 1/3 dzieci zdolnych przed rozpoczęciem szkoły umie czytać i liczyć do 100, posiada szerszy zakres wiedzy niż ich rówieśnicy, wyraźne sprecyzowane zainteresowania.

Ponadto takie dziecko często:

 - Niegrzecznie zachowuje się zwłaszcza w chwilach znudzenia lub sfrustrowania.

- Okazuje brak cierpliwości wobec rówieśników wolniej kojarzących fakty.

Często bywa i tak, że dziecko, które pod względem możliwości intelektualnych znacznie przewyższa swoich rówieśników, nie zawsze dobrze funkcjonuje w swojej grupie wiekowej. Nie ma przyjaciół, jest zamknięte w swoim świecie. Inne dzieci postrzegają go jako „dziwaka”, „odmieńca”, od którego należy trzymać się z daleka. Ponadto do negatywnych cech dzieci zdolnych należy również chwiejność emocjonalna, nieśmiałość lub nadpobudliwość psychoruchowa. Dlatego nieocenioną rolę odgrywa tutaj kształtowanie samooceny dziecka. Negatywny obraz własnego „Ja” jest jednym z najpotężniejszych hamulców uzdolnień. Jeśli dziecko ma świadomość , że robi coś bardzo dobrze, to nabiera pewności siebie, ma podstawę do sukcesu. Ważna jest tutaj postawa nauczyciela, który rozpoznając wybitne możliwości podopiecznych, uświadamia im ten potencjał i motywuje do pracy.

Zdolności twórcze , pomysłowość i naturalna kreatywność ujawniają się najpełniej około 5 r.ż. dziecka pod postacią rozbudzonej ekspresji werbalnej, plastycznej, muzycznej i ruchowej. Po tym okresie następuje spadek zdolności twórczych, które nie stymulowane, nie rozwijają się, ulegają zahamowaniu.
Szukając uzdolnień u swojego dziecka warto pamiętać, że najwcześniej ujawniają się zdolności artystyczne (przede wszystkim muzyczne i plastyczne) oraz umiejętności matematyczne, zaś młodszy wiek szkolny to czas szybkiego rozwoju zdolności typowo intelektualnych. W kolejnych latach można dostrzec rozkwit zdolności twórczych, samodzielności i niezależności myślenia, zdolności przywódczych, organizatorskich i wielu, wielu innych.
Pamiętajmy, że każde małe dziecko rozwija się jako indywidualność w sobie tylko właściwym tempie. Narzucanie dziecku swoich rozwiązań, czy dawanie gotowych odpowiedzi nie tylko nie pozwala mu na samodzielne doświadczanie (i co za tym idzie uczenie się), ale może również zmarnować niejeden talent.

Twórcze myślenie, wyobraźnię oraz intelekt dziecka możemy rozwijać poprzez różne zabawy i kreatywne zabawki, np.:

- Budowanie z klocków drewnianych, plastikowych (ważne, by dziecko budowało wedle własnej wyobraźni, a nie wzoru na obrazku. 

- Malowanie rozcieńczonymi farbami całymi rękoma.

- Ćwiczenie wyobraźni, np. tworzenie własnych, wymyślnych konstrukcji.

- Eksperymentowanie, np. robienie mini wulkanu, który będzie wybuchał.

Autor: Marta Cygan, psycholog, Akademia Zdrowego Przedszkolaka