Gdy zaobserwujemy, że nasza pociecha uderzyła w przedszkolu swoją koleżankę lub też za mocno szarpnęła psa, wówczas jest to dla nas sygnał, że należy zacząć uświadamiać dziecku jego złe zachowanie. Nie można jednak wpadać w panikę! Musimy uświadomić sobie, że empatia u dziecka kształtuje się wraz z wiekiem, dlatego cierpliwie poprzez różne zabawy wyjaśniajmy dziecku, że musi zmienić swoje postępowanie. Jak zatem sprawić, aby nasze dziecko nie było egoistą, a w jego zachowaniu było więcej empatii?

Empatia, czyli zdolność do rozumienia i wczuwania się w położenie lub odczucia innych osób, wręcz uczuciowe utożsamianie się z innymi jest dziś dla wielu ludzi zjawiskiem zupełnie obcym. W większości panuje ogromna znieczulica. Obojętnie przechodzimy obok osób, które potrzebują wsparcia i pomocy. Odwracamy wzrok, gdy widzimy inwalidę na wózku, a gdy bandyta wyrywa torebkę starszej kobiecie często nie mamy odwagi zrobić nic, aby pospieszyć jej z pomocą. Czy obojętność na krzywdę innych jest czymś normalnym ? Otóż z pewnością nie jest to zachowanie godne naśladowania. Każdy człowiek w takiej sytuacji stanąłby w obronie poszkodowanej osoby lub też wrzuciłby grosik do sakiewki bezdomnego starca. Powinniśmy pamiętać, że tę umiejętność należy kształtować w dziecku już od samego początku. Dziecko, które jest empatyczne o wiele łatwiej zdobywa przyjaciół oraz ma większy szacunek do siebie, swoich bliskich, a także znajomych. Najpierw jednak dziecko samo musi doświadczyć tej empatii, aby mogło przekazywać ją innym. Szczególnie wtedy, gdy jest nieco starsze i zaczyna się buntować. Wśród siedmiu rodzajów inteligencji w życiu bardzo ważną rolę pełni także ta emocjonalna, która odpowiada za nasze relacje z innymi. Jak zatem sprawić, by nasz maluch utożsamiał się z odczuciami innych osób? Co zrobić, aby był wrażliwy na ludzką krzywdę?

Zwróć uwagę na zachowanie dziecka !

Gdy dziecko przejawia pierwsze symptomy, świadczące o jego empatycznym zachowaniu, tj. zabawa w usypianie czy karmienie lalki, wówczas możemy być pewni, że maluch rozwija się prawidłowo. Powodem do niepokoju może być natomiast sytuacja, w której zaobserwujemy, że dziecko uderzyło zwierzę np. mocniej szarpnęło psa czy kota za ogon. Wtedy spokojnie musimy wytłumaczyć maluchowi, że piesek lub kotek nie są maskotkami, ale żywymi istotami i mocniejszy dotyk może sprawiać im ból. Za każdym razem starajmy się jednak uzmysławiać dziecku, że jest to niewłaściwe zachowanie. Powinniśmy też zapytać dziecko, co ono czułoby w sytuacji, gdyby ktoś postępował tak z nim. Czy byłoby to dla niego miłe? Zadając to pytanie na pewno wzbudzimy w dziecku poczucie wstydu. Aby uświadomić dziecku negatywne aspekty jego postępowania musimy rozmawiać z nim na temat tego, co ono myśli i czuje. Prośmy, aby dziecko samo określało swoje uczucia, np. gdy się przewróci możemy zapytać go, czy upadek bardzo go bolał i wyrazić smutek z tego powodu. Nie kryjmy także swoich problemów, gdy ktoś sprawi nam przykrość. Nieco starsze, czteroletnie dziecko powinno wykazywać chociaż małe oznaki empatii, np. może z własnej inicjatywy podzielić się zabawką czy smakołykiem. Jednak wszelkie przejawy troskliwości z jego strony są zazwyczaj spowodowane tym, że wyciąga on odpowiednie wnioski ze swoich obserwacji. Dziecko zaczyna już rozumieć, że jego uderzenie może sprawiać komuś ból.

Zadbaj,aby dziecko było dobre i wartościowe

Dobrze, gdy rodzic przeprowadza z dzieckiem rozmowy na temat różnych ważnych sytuacji w życiu. Gdy np. dziecko wspólnie z mamą czy tatą ogląda w telewizji program, z którego dowiaduje się, że kilkunastoletni chłopiec uratował tonącego człowieka, wówczas warto, aby w obecności malca podkreślać, że to, co zrobił zasługuje na wielkie uznanie! Takie podkreślanie bohaterskiego zachowania chłopca sprawi, że dziecko zacznie stawiać go sobie za wzór. Istnieje więc duża szansa, że będzie chciało dorównać chłopcu i jego postawa w domu czy w przedszkolu będzie dla rodzica powodem do dumy. Pamiętajmy, że młody człowiek uczy się wielu rzeczy podpatrując je w otaczającym go świecie. Gdy dziecko jest wrażliwe na problemy innych, wówczas staje się bardziej wartościowym człowiekiem. Warto więc uzmysławiać dziecku, że świat jest także pełen ludzi dobrych, którzy powinni być wzorem do naśladowania także i dla niego. Gdy małe dziecko widzi człowieka, który nie ma rąk lub nóg wówczas powinniśmy wyjaśnić mu, że być może taka pani lub pan urodzili się inwalidami lub też ulegli wypadkowi, ale zawsze powinniśmy podkreślać, że są oni tak samo wartościowymi osobami jak każdy z nas. I jak każdy z nas mają prawo do szacunku i godnego życia. Ważne, aby kształtować w dziecku oprócz empatii także tolerancję. Trzeba zwracać uwagę, że inny kolor skóry czy mniejszy zasób portfela nie mogą być przyczyną do tego, aby kogokolwiek dyskryminować.

Dziewczynka z zapałkami, czyli jak skutecznie nauczyć dziecko empatii

Jest kilka sposobów na to, aby nauczyć dziecko empatii. Rodzic, który ma dużo pomysłów zawsze znajdzie sposób, aby w przystępny sposób wyjaśniać dziecku różne sprawy i aby uczyć go wielu rzeczy w formie zabawy. Jeśli dwulatek jest egocentrykiem to jest to zazwyczaj bardzo naturalne, ale gdy starsze dziecko jest mało empatyczne, wówczas powinniśmy zwrócić większą uwagę na to, aby kształtować w nim tę wartość. Gdy czytamy dziecku bajkę np. Dziewczynkę z zapałkami możemy wspólnie zastanowić się m.in. nad tym co czuła bohaterka, gdy żaden z przechodniów nie chciał kupić od niej zapałek. Możemy zapytać dziecko, co zrobiłoby w takiej sytuacji, gdyby było na jej miejscu, co ono by poczuło i w jaki sposób by sobie poradziło. Tak samo możemy pytać dziecko, co by zrobiło na miejscu jakiegoś innego bohatera książki lub filmu. Możemy także zapytać naszą pociechę, co czułoby gdyby było niepełnosprawne. Gdy dziecko jest nieco starsze np. niebawem skończy zajęcia w przedszkolu, a zacznie już edukację w szkole podstawowej, wówczas można przekonać je do angażowania się w działania na rzecz pomocy dzieciom czy osobom ubogim. Jeśli interesuje się przyrodą można rozważyć kwestię zorganizowania akcji pomocy zwierzętom lub też zasugerować, aby podjęło inicjatywy związane z działalnością ekologiczną, np. sadzenie drzewek. Ciekawym pomysłem może być też np. wsparcie akcji charytatywnej dla domu dziecka czy regularne wyprowadzanie psa starszej osobie. Jednak wszystko należy dostosować do upodobań dziecka.