Asortyment napojów owocowych jest bardzo szeroki. Butelki i kartony kuszą nas rysunkami dojrzałych, pięknych owoców. Producenci wychwalają smak i walory zdrowotne swoich produktów. Polecają je wszystkim, począwszy od małych dzieci po osoby starsze. Ale czy każdy napój z kolorową pomarańczą to faktycznie sok? Czy wszystkie soki są takie same? Czy produkt z dużym napisem „100%” zawsze będzie najlepszym wyborem? Aby odpowiedzieć na te pytania, musimy zapoznać się z definicjami soków, nektarów i napojów owocowych oraz przejrzeć dostępną ofertę rynkową.

SOKI – to produkty otrzymane z dojrzałych, świeżych lub przechowywanych owoców lub warzyw, posiadający barwę, smak i zapach charakterystyczny dla soku z owoców lub warzyw, z których pochodzą. Mogą być otrzymywane poprzez wyciśnięcie z soków surowych lub z soków zagęszczonych (przez dodanie wody i naturalnego aromatu uzyskanego w procesie zagęszczania soku, w takich proporcjach jak w surowym soku). Mogą zawierać dodatek kwasu cytrynowego bądź kwasu L-askorbinowego (witamina C). Dodatki te mają na celu regulację smaku soku i uzyskanie efektu antyoksydacyjnego. Dodatkowo, do soków z owoców południowych można dodać przeciery owocowe lub fragmenty owoców. Zabroniony jest dodatek barwników, konserwantów, słodzików czy sztucznych aromatów. Cukier, sól i przyprawy mogą być dodawane jedynie do soków warzywnych lub warzywno-owocowych.

Soki mogą być klarowane i filtrowane (wówczas usuwa się z nich naturalny miąższ). W wyniku tych procesów sok jest przejrzysty, ale traci wiele cennych składników, przede wszystkim błonnik, witaminy i inne substancje o działaniu antyoksydacyjnym. Korzystniej jest wybierać soki naturalnie mętne.

Soki o długim terminie przydatności do spożycia są poddawane procesowi pasteryzacji. Ogrzewanie powoduje usuwanie z nich mikroorganizmów powodujących psucie się produktu, ale również straty witaminy C.

Informacja o rodzaju soku, procesach jakim został poddany i dodatkach musi być umieszczona na etykiecie. Aby wybrać najlepszy dla nas sok, po pierwsze szukajmy słowa „sok” na opakowaniu. Na półkach z sokami stoją nektary czy napoje, które na pierwszy rzut oka wyglądają identycznie. Jednak soki są wyprodukowane w 100% z owoców. Natomiast wsad owocowy w nektarze może wynosić jedynie 25%, a w napoju owocowym tylko 20%. Dodatkowo, oba te produkty mogą zawierać (i najczęściej zawierają) dodatek cukru.

Następnie warto poszukać soku, który nie został wyprodukowany z koncentratu (NFC – Not From Concentrate), czyli soku surowego, nie uzyskanego z soku zagęszczonego. Powinien być naturalnie mętny oraz niepasteryzowany a jedynie schłodzony. Takie soki są najbardziej naturalne i bardzo wartościowe, mają jednak, krótki termin przydatności do spożycia i są drogie. Większość soków, które znajdziemy w sklepach, w kartonach czy butelkach, powstało z soków zagęszczonych. Zagęszczania zmniejsza koszty magazynowania i transportu soków, dlatego produkty te są tańsze. Wśród nich również warto wybierać soki naturalnie mętne.

Sok 100% - takie oznaczenie informuje nas, że sok nie zawiera substancji dodatkowych. Pamiętajmy jednak, że jedynymi dodatkami jakie może zawierać sok owocowy są kwas cytrynowy lub kwas L-askorbinowy, czyli witamina C. Oznaczenie to jest powszechne i niestety bywa wykorzystywane do zmylenia konsumenta. Na kartonach z nektarami bądź napojami owocowymi, możemy znaleźć duży napis 100%, a pod nim mały dopisek „smaku” albo „witaminy C”. W ten sposób producent sugeruje, że w jego produkcie znajdziemy 100% soku, tymczasem gwarantuje nam 100% smaku lub pokrycie dziennego zapotrzebowania na witaminę C w 100%. Nie warto sugerować się grafikami i hasłami reklamowymi. Najbezpieczniej jest spojrzeć na skład produktu. Zobaczyć czy jest to sok, czy nektar bądź napój i jakie zawiera dodatki.

Sięgając po sok lub podając go dziecku należy pamiętać, że jego wartość odżywcza zawsze będzie niższa niż świeżego owocu. Dodatkowo soki dostarczają dużo cukru. Napis na opakowaniu „bez dodatku cukru” oznacza, że cukier nie został dodany, ale w soku znajduje się naturalny cukier pochodzący z owoców. Średnio w szklance soku (250ml) znajduje się 25g cukru, czyli 5 łyżeczek! Dziecku nie powinniśmy podawać więcej niż pół szklanki soku dziennie, nie częściej niż 1-2 razy w tygodniu.

Autor: Dorota Rydzik, dietetyk, zespół Akademii Zdrowego Przedszkolaka