Wiek przedszkolny i pierwsze lata szkolne często nazywane są wiekiem pamięci. Dlaczego? Ponieważ w tym właśnie czasie dzieci wykazują dużą łatwość w zapamiętywaniu – zarówno słów, pojęć, jak i sekwencji zdarzeń i zachowań. Jeśli chcesz, aby Twoje dziecko osiągało świetne wyniki w nauce, zadbaj o jego pamięć i skutecznie pobudzaj jej rozwój.

Sprawne funkcjonowanie pamięci i rozwój wyobraźni małego dziecka są nieodzowne w procesie kształtowania się myślenia abstrakcyjnego. Stworzenie warunków sprzyjających doskonaleniu się tych funkcji psychicznych należy do zadań rodziców. Jak pomóc maluchowi we wczesnym wieku przedszkolnym?

Rozmawiajmy z dzieckiem

Badania pokazują, że dzieci najlepiej zapamiętują te wydarzenia, które omawiane były wspólnie z rodzicem. Skuteczne jest zadawanie pytań w formie otwartej (co? jak? dlaczego?), podsuwanie trafnych odpowiedzi, powtarzanie wypowiedzi malucha i ich poszerzanie. Pytania o to, co się wydarzyło w przedszkolu, kogo dziecko spotkało na spacerze, co robiło u dziadków itp. są wskazane, jednak nie zadawajmy ich wszystkich naraz, aby nie bombardować dziecka. Chodzi bardziej o uaktywnianie połączeń pamięciowych przeszłych wydarzeń. Poza tym sami wracają do minionych wspólnie przeżytych zdarzeń i rozmawiają o planach na kolejny dzień.

Jak stymulować rozwój mowy dziecka?

Spontaniczna zabawa

Wczesny wiek przedszkolny to czas, gdy dziecko preferuje zabawy tzw. „na niby”. Maluch wykazuje wielką kreatywność, adaptując potrzebne mu do zabawy przedmioty – kij może być szablą czy wędką, z kartonu powstaje samochód, czy zamek, a z klocków można wyczarować wszystko. Należy zaznaczyć, że dla rozwoju wyobraźni w takiej zabawie sprawdza się zasada – im prostszy przedmiot, tym lepiej. W tym przypadku drogie, grające i migające zabawki nie są szczególnie przydatne, gdyż nie dają pola wyobraźni. W zabawach „na niby” dziecko musi dostosować swoje zachowanie do sytuacji wyobrażonej, a ponieważ zabawa sprawia mu dużą przyjemność, robi to nawet wówczas, gdy w życiu codziennym kontrola niektórych impulsów sprawia mu jeszcze trudność.

Czytanie ma znaczenie

Dziecięca pamięć i wyobraźnia są pochodną funkcji mowy, dlatego też obcowanie ze słowem, jakie ma miejsce w czasie czytania, stymuluje ich rozwój. Dzięki czytaniu dziecko uczy się słuchać i naśladować dźwięki, a więc czytać należy dziecku już od urodzenia. Czytanie na głos niemowlęciu stymuluje rozwój jego mózgu i buduje trwałe skojarzenie czytania z przyjemnością, poczuciem bezpieczeństwa i więzi.

Dziecko osłuchane z literaturą, oprócz tego że ćwiczy pamięć (chociażby poprzez powtarzanie rymowanek i wierszyków), szybciej uczy się mówić, ma większy zasób słów, samo kreuje swoje zabawy na podstawie usłyszanych opowiadań (w tym naśladowanie bohaterów), przez co łatwiej rozwiązuje problemy w życiu codziennym. Ma również okazję do ćwiczenia wyobrażeń i poznawania świata. Słuchanie bajek, w przeciwieństwie do oglądania telewizji, nie przeciąża niedojrzałego układu nerwowego, nie stwarza sytuacji nadmiaru bodźców. Pamięć i wyobraźnię pobudza tylko bajka czytana, a ta oglądana dostarcza jedynie gotowych skojarzeń i wyobrażeń, bez możliwości głębokiego ich przeżywania. Czytającego rodzica dziecko zapamięta na całe życie, a obejrzaną bajkę ciężko po czasie sobie przypomnieć.

Ruch i zabawa na powietrzu

Ruch i zabawa na powietrzu dotleniają mózg i ulepszają jego pracę. Zabawy ruchowe zwiększają napływ krwi do mózgu, a tym samym jego dotlenienie. Pod wpływem ruchu wydzielają się w mózgu substancje chemiczne (neurotrofiny), które pobudzają rozwój komórek nerwowych i usprawniają połączenia między nimi. Dzięki ruchowi dziecko poznaje otaczający je świat, wzbogaca swoje doświadczenia, kształtuje pamięć i uwagę.

Dieta oraz odpowiednia ilość snu

Te dwa czynniki są również niezbędne, aby wspomagać rozwój pamięci. Odpowiednia dieta jest podstawą prawidłowego rozwoju i funkcjonowania mózgu, zwłaszcza u dzieci i młodzieży, gdyż właśnie wtedy mózg rozwija się najbardziej intensywnie. W diecie nie może zabraknąć zdrowych tłuszczy, których główne źródło to kwasy omega-3. Są one obecne w orzechach, migdałach i tłustych rybach. Zawiera je także siemię lniane, awokado, oleje lniany i rzepakowy. Pamiętajmy też o lecytynie zawartej w żółtkach jaj, a także o wodzie, gdyż mózg w 82% składa się z wody.

Jeśli chodzi o sen, to działa on jak komputerowa komenda „zapisz”, a także: „segreguj i układaj”. Wiadomości zdobyte podczas dnia muszą zostać zapisane i utrwalone właśnie podczas efektywnego odpoczynku. Dziecko 3 – letnie potrzebuje ok. 11 godz. snu na dobę. Starsze dziecko przedszkolne przynajmniej 10 godzin.

W kolejnym artykule podamy kilka praktycznych ćwiczeń usprawniających pamięć i koncentrację uwagi.

Opracowała: Marta Cygan, psycholog, zespół Akademii Zdrowego Przedszkolaka