Dawniej zioła traktowane były z dużym szacunkiem (przypisywano im moce magiczne i lecznicze) i stosowane w medycynie ludowej jako remedia na wiele schorzeń organizmu. W dzisiejszych czasach poziom zainteresowania ziołolecznictwem i medycyną naturalną stopniowo wzrasta. Rośliny, posiadające lecznicze właściwości, traktuje się jako alternatywy leków bądź też jako środki wspomagające terapię. Powszechne jest również stosowanie ziół w kosmetyce i pielęgnacji ciała. Jedną z takich cenionych roślin jest właśnie pokrzywa.

Zastosowanie na przestrzeni dziejów

Przez wieki popularność pokrzywy spadała w wzrastała- czasami ceniona za wszechstronne działanie, innym razem zapominana i traktowana jako składnik potraw dla ubogich ludzi. Tak naprawdę roślina ta była popularna już w starożytności, pisał o niej m.in. Hipokrates czy Pliniusz Stary. Wtedy to polecano ją przy leczeniu krwotoków, oparzeń, zatruć czy reumatyzmu. W medycynie ludowej zalecano biczowanie pokrzywami w celu zapobiegnięcia reumatyzmowi, a jej wywary stosowano w problemach skórnych, astmie, kaszlu lub łupieżu.

Skład pokrzywy

Surowcem zielarskim są: liście (folium), ziele (herba), korzeń (radix) oraz nasiona (semen), które różnią się nieco składem i działaniem. Liście pokrzywy, szczególnie świeże, zawierają najwięcej związków biologicznie czynnych, m.in.: beta-karoten, taniny, flawonoidy, garbniki, witamina C, wapń, żelazo, potas, fosfor, selen, krzem, mangan, wit. K, wit. B2, kwas pantotenowy a także niektóre lotne kwasy organiczne. W korzeniach występują polisacharydy, sterole, lektyny, kwasy organiczne, lecytyna, woski i śluzy, ligniany, garbniki, ceramidy oraz sole mineralne. Ziele pokrzywy dostarcza także pewne ilości witamin, składników mineralnych, kwasów organicznych i tłuszczowych. Nasiona rośliny mogą być dobrym źródłem witamin i minerałów, ale już nie tak obfitym jak liście. Biorąc pod uwagę bogactwo składu tej rośliny, włączenie pokrzywy do codziennej diety całej rodziny, może stanowić naturalne i tanie uzupełnienie wielu cennych składników.

Właściwości i zastosowanie

Pokrzywa jest stosowana w naprawdę wielu dolegliwościach! Pobudza układ odpornościowy, zmniejsza stężenie cholesterolu, obniża ciśnienie krwi, redukuje stany zapalne i łagodzi ból. Udowodniono jej działanie moczopędne, więc jest polecana przy kamicach nerkowych, stanach zapalnych nerek, obrzękach, ale również chorobach układu ruchu – zwiększa ilość wydalanego kwasu moczowego, który może np. odkładać się w tkankach ciała. Pokrzywa może być pomocniczo stosowana w przebiegu cukrzycy typu II (obniża poziom glukozy we krwi), działa też przeciwkrwotocznie, zwiększa poziom hemoglobiny i wpływa dodatnio na liczbę erytrocytów (czerwonych ciałek krwi). Polecana przy problemach żołądkowych, wiosennym osłabieniu czy zmniejszeniu objawów nieżytu alergicznego nosa. Warto pamiętać, że pokrzywa jest nie tylko stosowana jako roślina lecznicza, ale również jako naturalny barwnik (E140) - zamiennik podpuszczki w produkcji serów czy źródło naturalnych włókien.

Jak stosować?

Na rynku znajduje się wiele różnych preparatów, zawierających pokrzywę w składzie: herbaty, tabletki, soki, oleje, miody czy gotowe mieszanki ziół. Każdy z nich posiada podany przez producenta sposób dawkowania, którego powinno się przestrzegać bądź skonsultować stosowanie z lekarzem. Jeżeli natomiast sami przygotowujemy domowy odwar z liści pokrzywy, należy ok. 2 łyżek surowca zalać wrzącą wodą i gotować przez 5 minut na małym gazie. Potem odstawić na 10 minut i przecedzić. Taką domową herbatę ziołową poleca się pić 2-3 razy w ciągu dnia po około ½ szklanki (lub więcej) po jedzeniu. Pokrzywy nie powinno się stosować przy występowaniu krwotoków spowodowanych np. polipami czy niektórymi nowotworami.

Napary z pokrzywy mogą być smacznym i cennym urozmaiceniem codziennej diety. Ze względu na delikatny smak oraz słodkawy zapach, taki napój ziołowy posmakuje również mniejszym dzieciom! Nie każdy zdaje sobie sprawę, że pokrzywa może być również świetnym bohaterem dań wytrawnych i słodkich. W następnym artykule zdradzimy Wam właśnie kilka takich pysznych przepisów z tą rosliną!

Marta Maleczek, dietetyk i edukator żywieniowy, zespół Akademii Zdrowego Przedszkolaka