Marnowanie jedzenia to problem wręcz globalny! Na świecie wyrzuca się 1,3 mld ton jedzenia, co stanowi 1/3 całości produkowanej żywności. Ta liczba przeraża, a jednak w codziennym życiu nawet nie zauważamy sytuacji, w których zamiast odpowiednia wykorzystać zakupione produkty, nieświadomie je marnujemy. Jakie zamiany warto wprowadzić w swoim postępowaniu z żywnością, by zaprzestać zjawisku marnowaniu żywności?

Pomimo wielu programów edukacyjnych, kampanii społecznych i aktywnie działających Banków Żywności, marnowanie żywności w Polsce nadal jest dużym problemem. Chociaż dane z ankiet wskazują, że poziom świadomości Polaków odnośnie skali marnowania żywności jest wysoki, nie ma on zupełnie przełożenia  w podejmowanych działaniach.

Polska

Wydawać by się mogło, że w Polsce problem marnowania żywności powinien być mniejszy. W końcu wiele z nas pamięta jeszcze czasy, gdy półki świeciły pustkami, a ekspedientki rozkładały bezradnie ręce. Niestety, ciężki okres nie wykształcił w nas nawyku szanowania żywności. Według danych z 2006 roku, w Polsce marnuje się około 9 mln ton jedzenia. Oczywiście, za tę liczbę jest odpowiedzialny w dużej mierze sam proces produkcji, jednak my- polscy konsumenci, nadal nie mamy jak się wybronić. Jesteśmy odpowiedzialni za ponad 2 mln ton zmarnowanej i wyrzucanej żywności. Nasz kraj jest plasowany na 5. miejscu wśród państw Unii Europejskiej marnujących jedzenie. Wszystkie przytoczone liczby wskazują na jedno – czas coś z tym zrobić!

Przyczyny marnowania żywności

Najczęstszym powodem marnowania żywności przez konsumentów jest bardzo łatwy dostęp do różnorodnej żywności. W każdym sklepie, mniejszym czy większym, na półkach i w lodówkach piętrzą się stosiki produktów spożywczych. Do wyboru, do koloru. Czasami trudno jest się zdecydować. Możliwość zakupu od ręki właściwie każdej spożywczej zachcianki, nie uczy szanowania jedzenia, a wręcz przeciwnie. Przekaz wszechobecnego dobrobytu w sklepach jest prosty - nie chcesz zjeść zakupionego produktu, wyrzuć go i kup inny, masz przecież taki wybór!            

Często proces marnowania zaczyna się już podczas zakupów, gdy w koszyku lądują często zbyt duże ilości żywności. Kupno nieracjonalnych i niezaplanowanych ilości jedzenia, doprowadza do sytuacji, w której nie jesteśmy w stanie „przejeść” tych zapasów, więc wyrzucamy je. Brak racjonalnego wykorzystania produktów spożywczych podczas przygotowywania posiłków oraz nieodpowiednie porcjowanie żywności, również bardzo często prowadzą do pozbywania się niechcianego jedzenia.

Problemem, który przyczynia się do marnowania produktów spożywczych, jest również nieodpowiednie przechowywanie żywności. Artykuły spożywcze, które są nieprawidłowo przechowywane, szybciej się psują i stają niezdatne do spożycia. Wiadomo – jeżeli produkt jest zepsuty, należy się go pozbyć.

W branży spożywczej, przyczyną nadmiernego marnowania żywności jest najczęściej masowa utylizacja żywności, jak również zbyt niska świadomość i brak współpracy pomiędzy firmami produkującymi żywność, a organizacjami, zajmującymi się odbiorem żywności, która jest skierowana do utylizacji.             

Jak przeciwdziałać marnowaniu żywności w domu?

Istnieją proste sposoby i zasady, które należy wprowadzić w swoim gospodarstwie domowym, by zaprzestać marnowaniu żywności. Nie są pracochłonne i nie wymagają nakładu finansowego, a przyniosą same korzyści – nie tylko dla środowiska, gospodarki, ale i dla nas samych.

 W swoich domach powinniśmy przede wszystkim zadbać o:

1. Planowanie posiłków – zaplanowanie wcześniej posiłków, które będą przygotowywane na przestrzeni tygodnia lub dwóch, nie tylko pozwoli na skontrolowanie jakości posiłków, ale również zapobiegnie marnowaniu żywności; dzięki ustalonemu jadłospisowi łatwo będzie można przygotować listę potrzebnych produktów oraz porównać ze stanem domowej spiżarni.

2. Przygotowywanie listy zakupów – dzięki liście potrzebnych produktów, można uniknąć zakupu artykułów spożywczych, które są niepotrzebne i nieplanowane do spożycia podczas tygodnia; lista uchroni również od zakupu tymczasowej zachcianki „spożywczej”, często niezdrowej!

3. Prawidłowe przechowywanie produktów spożywczych – zapewnienie artykułom spożywczym odpowiednich warunków przechowywania, zapewni dłuższą ich przydatność do spożycia i zapobiegnie psuciu.

4. Samodzielnie porcjowanie jedzenia przez członków rodziny - nakładanie na talerze domowników zbyt dużych ilości jedzenia, skutkuje zwykle jej wyrzucaniem. Samodzielnie decydowanie o wielkości porcji zapewni dostosowanie ilości jedzenia do aktualnej chęci/potrzeby i zapobiegnie pozbywania się resztek.

5. Sprawdzanie daty ważności i stosowanie zasady FIFO –  śledzenie dat ważności, które są podane na opakowaniu, pozwala na ustalenia prawidłowej kolejności spożycia produktów; wiedza na temat daty ważności, umożliwia też zaplanowanie wykorzystania artykułu przed momentem, w kótrym nie będzie już zdatny do spożycia. Wprowadzenie zasady FIFO ( ang. first in – first out, pierwsze wchodzi – pierwsze wychodzi) ułatwia „logistykę” w lodówce – jeżeli coś zostało kupione wcześniej, powinno być wcześniej zjedzone (stoi z przodu półki) niż produkt kupione później (stoi z tyłu półki). Chyba że, data ważności wymusza inne ułożenie.

6. Wykorzystywanie kreatywnie resztek – resztki z obiadu czy warzywa z zupy nie nadają się tylko "do kosza". Można z nich przyrządzić naprawdę pyszne smakołyki – pasztety, placuszki, pasty do chleba,...Została Ci połowa kubeczka jogurtu? Nie ma problemu! Można go użyć z mlekiem do koktajlu bądź rozrobić serek biały z warzywami! Po inspirację warto zajrzeć do książek kucharskich bądź Internetu. Sami będziecie zdziwieni różnorodnością zastosowań resztek!

7. Uświadamianie już od najmłodszych lat – rozmowy z dziećmi na temat problemu marnowania żywności na świecie oraz sposobów zapobiegania temu zjawisku (również u Was w domu), zwiększą poziom świadomości i w przyszłości zapobiegną np. wyrzucaniu niechcianego jedzenia w szkole. Ważne jest również zapoznanie z problemem braku żywności w innych krajach, w porównaniu do zapełnionych półek w naszych sklepach. Pamiętajcie, że jeżeli już teraz rozpoczniecie „naukę” szanowania żywności, w przyszłości Wasze dziecko w swoim domu będzie również o to dbało.

Tych kilka prostych sposobów pozwoli na zmniejszenie liczby marnowanej żywności w Waszych domach. Pojedyncze działanie nie zmieni oczywiście statystyk krajowych, jednak podążając za przysłowiem – „kropla drąży skałę”, nawet małe działanie może przynieść efekt w przyszłości!

 Marta Maleczek, dietetyk i edukator żywieniowy, zespół Akademii Zdrowego Predszkolaka